Con số thống kê mới nhất cho thấy quý I, tăng trưởng huy động vốn trong hệ thống ngân hàng đạt 4,34%, nhưng tín dụng chỉ tăng 0,67%.

Mùa đại hội cổ đông năm nay, báo cáo của ngân hàng nào cũng khoe "huy động vốn tăng trưởng đáng kể". Còn khi nói đến kết quả cho vay - dẫn vốn cho nền kinh tế thì ông chủ nào cũng "ngao ngán" và trình bày kèm theo một loạt nguyên nhân.

Ngân hàng nào cũng khoe về khả năng huy động vốn

Báo cáo tại phiên họp của Ủy ban Kinh tế mới đây, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Đồng Tiến cho biết con số tăng trưởng tín dụng được cập nhật đến ngày 18/4 là 1,4% (giảm 0,2% so với cùng kỳ năm trước).

Ông Tiến lý giải con số này rằng, các tháng đầu quý 1 các doanh nghiệp và các hộ gia đình hoàn trả ngân hàng, nên cho vay tháng 1 và 2 bao giờ cũng thấp hơn thu nợ.

Khác với lý giải của ông Tiến, đại biểu Nguyễn Thế Tuy (Lạng Sơn) kể câu chuyện chi nhánh một ngân hàng quốc doanh ở Lạng Sơn vừa phải chuyển 1.000 tỷ đồng vốn huy động về trung ương, vì không cho vay nổi.

 "Nếu chính sách không hài hòa, không cho vay được và không gắn kết với doanh nghiệp thì ngân hàng cũng chết thôi", ông Tuy lo lắng.

 Thế nhưng Ngân hàng Nhà nước lại cho rằng nguyên nhân khiến tín dụng tăng trưởng thấp là do năng lực hấp thụ vốn của nền kinh tế yếu, hàng tồn kho cao nên tiêu thụ sản phẩm khó khăn.

Nhưng doanh nghiệp kêu chết vì ‘khát’ vốn

Theo Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội, ông Bùi Đức Thụ cho rằng “con số doanh nghiệp thành lập mới và giải thể xấp xỉ bằng nhau trong 4 tháng đầu năm nay cho thấy tình hình còn xấu hơn 2012, khó khăn cho doanh nghiệp chồng chất hơn”.

Ông Thụ cũng nói rằng, kinh tế phục hồi thế nào phụ thuộc rất nhiều vào hiệu quả của chính sách tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp.

Thế nhưng thực tế theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn nói, “nếu thống nhất khái niệm doanh nghiệp cả năm 2012 không có doanh số là ốm, còn doanh số bằng 30% năm trước là yếu, thì đang có 72 nghìn doanh nghiệp ốm yếu”.

Nhưng con số doanh nghiệp 'chết lả' vì không có vốn mỗi ngày một tăng

Lý giải cái sự ‘ốm, yếu’ này giới chuyên môn cho rằng, cơ bản là các doanh nghiệp muốn ‘sống’ nhưng lại không được ‘bơm’ vốn kịp thời.

Theo Ngân hàng Nhà nước hiện các ngân hàng cũng ngại cho vay do lo ngại nợ xấu gia tăng sau giai đoạn tăng trưởng tín dụng nóng trên 30%. Trong khi đó những doanh nghiệp khỏe, đủ điều kiện, "vừa mắt" ngân hàng thì có xu hướng thoái nợ, muốn giảm phụ thuộc vốn vay. Chỉ còn lại nhóm khó khăn muốn được bơm vốn nhưng không đủ điều kiện.

Hiện có hơn 80% doanh nghiệp hiện nay thuộc diện vừa và nhỏ (SME), quy mô cũng như tài sản, uy tín thấp nên việc tiếp cận vốn ngân hàng càng khó. Báo cáo về khó khăn này trước Ủy ban kinh tế Quốc hội, Ngân hàng Nhà nước cho biết cơ chế Ngân hàng Phát triển bảo lãnh cho SME vay vốn dù đã có nhưng vẫn chưa ban hành Thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính. Thế nên, tín dụng càng không thể tăng nổi.

Ngân hàng dùng tiền làm gì?

Ông Bùi Đức Thụ tỏ ra khó hiểu khi huy động vốn tăng nhưng cho vay gần như không nhúc nhích.

Ông thắc mắc về sự đóng góp vốn của ngân hàng nếu không tính gộp cả phát hành trái phiếu. "Nếu loại trừ việc mua trái phiếu thì trong số dư nợ tăng này có bao nhiêu phần trăm vào sản xuất kinh doanh và tác động đến tăng trưởng? Tôi đề nghị làm rõ vấn đề này", ông Thụ yêu cầu.

Năm 2012, chuyện tính gộp trái phiếu Chính phủ vào chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế đã được Thống đốc đưa ra khi trả lời trước Quốc hội. Người đứng đầu ngành ngân hàng cho rằng một phần vốn huy động đã được đầu tư gián tiếp qua trái phiếu Chính phủ. Tốc độ giải ngân thực sự của hình thức cho vay Chính phủ này thường có độ trễ lớn và vốn không trực tiếp đến ngay với doanh nghiệp.

Trước đó, ông Lê Hùng Dũng, Chủ tịch Eximbank chia sẻ: "Nếu không giúp doanh nghiệp tồn tại và phát triển thì ngân hàng cũng chết. Nếu cho vay cao quá thì doanh nghiệp không chịu được. Ngân hàng huy động cao mà không cho vay, ôm một đống tiền đó thì cũng chết".

Và để an toàn khi chưa tìm được lối ra cho tín dụng, một số ngân hàng chuyển sang buôn vàng, bán xe máy.

Ngoài những điểm có thể 'chỉ mặt', tiền trong các ngân hàng còn chảy đi đâu nữa thì vẫn là điều cần được lý giải rõ hơn.