Một lần nữa, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng sau Tết Nguyên đán có thể không về lại quy luật giảm của các năm ổn định trước đây, bất chấp tổng cầu giảm rất rõ rệt hỗ trợ cho kịch bản này.

Dự báo CPI theo năm về khoảng 14,5%

Theo tính toán từ các mô hình Leontief hệ số cập nhật từ bảng cân đối liên ngành 2007 và ARIMA tự hồi quy tích hợp trung bình trượt, NDHMoney dự báo chỉ số giá tiêu dùng tháng 3/2012 sẽ tăng dưới 0,5% so với tháng trước.

Nếu dự báo này hiện thực, mức tăng của tháng này là khá thấp so với các tháng tương ứng trong khoảng 5 năm gần đây. Cụ thể là thấp hơn các năm có CPI cả năm tăng hai con số (2008 và 2011), nhưng cao hơn năm 2009 (năm chỉ số giá chỉ tăng 6,52%).

Hiệu ứng tăng cao của CPI tháng 3 năm ngoái dẫn đến những điều chỉnh lớn ở chỉ tiêu CPI so với cùng kỳ. Theo đó, CPI tháng 3/2012 dự kiến tăng khoảng 14,5% so với cùng kỳ năm ngoái, từ mức 16,44% tại tháng trước. Ngược lại, so với cuối năm ngoái, CPI lại lên mức khoảng 2,9%, từ 2,38% của tháng trước.

Nhìn lại các năm về trước, CPI của quý 1 thường chiếm từ 1/2 đến 1/3 cả năm. Với mức tăng có thể chỉ khoảng 2,9% nói trên, khả năng CPI năm nay ở mức 1 con số vẫn “còn cửa” để hiện thực, tất nhiên đó chỉ xét ở tính quy luật cho đến nay. Còn với việc tăng giá xăng dầu vừa qua, cùng với việc giá điện có khả năng tăng tiếp thì chưa thể nói trước điều gì về CPI cả năm.

Sự khác biệt so với các năm trước, khi CPI tháng đầu năm âm lịch tiếp tục tăng, nằm ở chỗ tổng cầu vừa có giai đoạn giảm rất mạnh. Ngay sau Tết, giá cả thị trường của nhiều mặt hàng “nhạy cảm” đã giảm đồng loạt trên nhiều địa bàn tiêu dùng quan trọng như Hà Nội, Tp.HCM, Đà Nẵng…

Thông tin chính thức phát đi từ Ngân hàng Nhà nước hôm qua (13/3) cũng cho thấy tiền đang chảy vào các tổ chức tín dụng với tốc độ lớn hơn dòng vốn ra thị trường.

Cụ thể, tổng số dư tiền gửi tại các tổ chức tín dụng đến 20/2/2012 ước tăng 1,66% so với tháng trước, trong đó tiền gửi bằng VND tăng tới 2,24%. Ngược lại, tín dụng đối với nền kinh tế tương ứng giảm 0,53% so với tháng trước, trong đó tín dụng bằng VND giảm 0,37%.

Tổng phương tiện thanh toán thống kê cùng thời điểm giảm khoảng 0,64% so với tháng trước và giảm 0,11% so với cuối năm 2011, trong đó tiền mặt lưu thông ngoài hệ thống ngân hàng giảm tới 12,62% so với tháng trước...

Nhiều dấu hiệu cho thấy thanh khoản của hệ thống ngân hàng được cải thiện. Theo Ngân hàng Nhà nước, lãi suất thị trường nội tệ liên ngân hàng giảm khoảng 1-2%/năm so với cuối tháng 1/2012, cũng là mức rất thấp trong nhiều tháng trở lại đây (lãi suất qua đêm trong tuần đầu tháng 3/2012 chỉ ở mức khoảng 10,5%/năm).

Thanh khoản khá hơn, các nhà băng có điều kiện giảm lãi suất cho vay, dẫn chứng là hàng loạt ngân hàng đã công bố giảm lãi suất cả huy động và cho vay.

Diễn biến đáng chú ý khác là kể từ ngày 13/3, các lãi suất chủ chốt và trần lãi suất huy động cũng đều được Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh giảm thêm 1% so với trước đó. Thị trường đang chờ đón dòng vốn “giá thấp” hơn để phục hồi lại sản xuất.

Thông tin liên quan khác là tỷ giá mua-bán USD của các ngân hàng thương mại và thị trường tự do đều trong xu hướng giảm. Nhập siêu ở mức rất thấp trong 2 tháng đầu năm nay cũng hỗ trợ đồng nội tệ giữ giá so với ngoại tệ.

Tăng giá xăng dầu làm CPI tháng 3 tăng thêm khoảng 0,08%

Nhìn vào các diễn biến trên thị trường tiền tệ như trên, tổng cầu rõ ràng đang giảm và thị trường ngoại hối khá ổn định. Tuy nhiên, lạm phát vẫn tăng tốc trong tháng này có lý do từ một số nhân tố đột biến.

Vào tháng trước, ngoài điện, gas thì thực phẩm cũng là nhân tố ảnh hưởng lớn đến mặt bằng giá chung. Nhưng trong phần lớn thời gian của tháng này, giá nhiều mặt hàng thực phẩm đã giảm, có tác động rất tích cực đến CPI.

Tuy nhiên, tăng giá tâm lý thường nhanh hơn dòng chảy chi phí thực tế, đặc biệt với các đợt tăng giá xăng dầu đột biến như lần này.

Theo tính toán của NDHMoney về tác động vào chi phí hàng hóa, dịch vụ, việc điều chỉnh giá xăng dầu vào ngày 7/3 vừa qua chỉ ảnh hưởng trực tiếp lên CPI tháng này khoảng 0,08%, phần lớn tác động các vòng sau đều sẽ trễ hơn, chủ yếu thể hiện ở CPI vài tháng tới, đặc biệt rơi vào tháng 4.

Nhưng trên thực tế, tăng giá xăng dầu đã kéo nhóm thực phẩm tăng giá trở lại, dù không quá lớn. Ngoài các nhân tố vừa nêu, nhóm giáo dục có thể còn kéo dài tác động tăng giá lên CPI tháng này. Các nhóm khác cơ bản tăng nhẹ so với tháng trước.