Cà phê chưa hái như vàng để… ngoài rẫy

Những ngày này, về các xã Tà Nung, Xuân Thọ, Xuân Trường, Trạm Hành của TP Đà Lạt, đâu đâu cũng nghe người trồng cà phê than thở vì thành quả của họ bị kẻ trộm hớt tay trên sau một năm kỳ công chăm sóc. Mặc dù gia chủ đã triển khai nhiều biện pháp nhằm ngăn chặn tình trạng trên nhưng xem ra hiệu quả đem lại không mấy khả quan.

Ông Nguyễn Văn Bảy ở xã Tà Nung (TP Đà Lạt) cho biết, từ đầu vụ thu hoạch đến nay, vườn cà phê của gia đình ông đã 3 lần bị trộm “thăm viếng” hái đi ít nhất khoảng 4 tạ quả tươi. Với giá thu mua cà phê Arabica hiện nay của các công ty chế biến cà phê là 13.000 đồng/kg quả tươi, tính ra gia đình ông đã bị trộm cỗm mất trên 5 triệu đồng.

Do địa hình trồng cà phê chủ yếu là đồi núi, trải dài trên một diện tích rộng hàng trăm héc ta nên việc tuần tra, canh gác cà phê của người dân và lực lượng dân phòng địa phương gặp rất nhiều khó khăn. Khi bắt gặp gia chủ hoặc lực lượng dân phòng thì kẻ trộm đã dễ dàng ẩn nấp hoặc chạy thoát thân không quá khó khăn.

Anh Phan Đình Cường (xã Tù Nung, TP Đà Lạt) bức xúc: “Đã có lần tôi giáp mặt với bọn trộm, nhưng chúng thường đi theo nhóm tới ba bốn người nên chỉ biết la toáng lên cho chúng bỏ chạy chứ không sao bắt được. Vậy mà có lần bọn chúng còn liều lĩnh chống lại cả chủ vườn nữa đấy. Nhiều lúc vườn nhà mình, của nhà mình mà chúng tôi thấy bất lực trước kẻ trộm”.

Với giá cà phê Arabica được các công ty thu mua lên tới 13.000 đồng/kg quả tươi như hiện nay, kẻ xấu chỉ cần đột nhập vào vườn cà phê “khoắng” khoảng 30 phút là chủ vườn đã mất từ 50 – 70 kg quả. Trong khi đó, những gia đình trồng cà phê tại Đà Lạt thường có rất ít người nên không thể canh gác, trông coi hàng héc ta vườn cà phê của gia đình mình. Họ lại càng không thể thức trắng đêm để rình trộm, thậm chí rọi đèn pin đi gác góc này kẻ trộm lại chạy qua góc khác hái trong vườn.

Để hái được nhanh và nhiều, kẻ trộm còn dùng dao cắt cả cành cho vào bao tải. Chị Phạm Thu Mỹ (xã Xuân Trường, TP Đà Lạt) chia sẻ: “Ba năm nay rồi, cứ vào mùa cà phê chín là chúng tôi lo lắm, bỏ ra biết bao công sức, tiền của chăm sóc cả năm trời mới có một vụ thu hoạch mà lại bị trộm. Ban đầu là chúng hái tỉa (nhằm không cho chủ phát hiện), sau đó là tuốt cả xanh lẫn chín trên cành, khi chúng tôi tăng cường canh gác thì trộm đem dao chặt luôn cả cành. Đúng là cà phê chín như để vàng ngoài vườn. Lo lắm!”.

Chạy đua với trộm

Để cho chắc ăn, không ít già đình đành làm một việc bất đắc dĩ là hái cả quả xanh như trong ảnh để chạy đua với trộm.

Bước vào mùa cà phê chính rộ, nhiều gia đình trồng cà phê tại Đà Lạt phải thuê cả chục người thu hái cùng lúc, lợi dụng điều đó kẻ trộm còn liều lĩnh trà trộn vào những người này khiêng vác cả bao cà phê tẩu thoát. Cà phê đã thu hoạch đem về phơi ở sân nhà cũng bị kẻ xấu vào bốc trộm, thậm chí kẻ trộm đã không ngại ngần cạy cửa nhà dân lấy trộm cả bao tải cà phê.

“Khóa cửa lên rẫy hái cà phê đến trưa về thì phát hiện ba bao cà phê khô để trong nhà đã không cánh mà bay. Giờ mặc dù bận việc nhưng khi phơi cà phê vẫn phải cử người ở nhà trông coi”- anh Đặng Văn Hải ở xã Xuân Thọ, TP Đà Lạt cho biết.

Để chắc ăn, không ít gia đình trồng cà phê Arabica tại Đà Lạt đành phải làm một việc bất đắc dĩ là “Xanh nhà hơn già đồng”, nhiều chủ vườn chọn cách khi thu hoạch là tuốt sạch một lần cả quả chín lẫn quả xanh.

Trong khi đó, theo quy trình kỹ thuật thì việc thu hoạch phải được tiến hành 3-4 lần, mỗi lần cách nhau 10-15 ngày tùy lượng quả chín trên cây. Giá bán cà phê xanh thường được các thương lái, công ty thu mua thấp hơn cà phê chín từ 2.000- 3.000đ/kg nhưng người trồng vẫn chấp nhận hái xanh để hạn chế thấp nhất tình trạng mất trộm. Thế nhưng cà phê mà quả xanh trộn lẫn quả chín thì khi chế biến thành cà phê nhân có chất lượng thấp, hạt đen vỡ nhiều.

Theo ông Lê Quang Đạo, Tổng giám đốc Công ty TNHH Thái Hòa (Lâm Đồng), việc thu hái cà phê xanh bình quân giảm 20 - 30% sản lượng do chất lượng nhân bên trong chưa đảm bảo, đồng thời làm giảm phẩm chất cà phê. Hái xanh làm các hạt non dễ bị teo lép, nhăn nheo, ảnh hưởng đến chất lượng xuất khẩu và thương hiệu cà phê Việt Nam nói chung và Lâm Đồng nói riêng.

Công an xã Tà Nung, TP Đà Lạt cho biết, từ đầu vụ thu hoạch cà phê đến nay, đơn vị đã liên tục tuần tra phá được mấy “vụ án” cà phê. “Thủ phạm” bắt được là những đứa trẻ mới chín mười tuổi nên chỉ biết mời gia đình tới bảo lãnh và tìm cách giáo dục tại nhà. Trong khi đó, những vụ trộm có quy mô thì đơn vị vẫn chưa bắt được đối tượng nào.

Để ngăn chặn tình trạng trên, bước vào vụ thu hoạch cà phê năm nay nhiều thôn, xã tại TP Đà Lạt đã lập nên các đội dân phòng tự quản tổ chức tuần tra, canh gác 24/24 giờ tại những vùng thường xuyên xảy ra mất trộm cà phê. Đồng thời các cơ quan chức năng địa phương cũng tuyên truyền, vận động những thường lái, công ty không thu mua cà phê xanh, hoặc cà phê có dấu hiện bất chính.

Vào tháng 11 năm ngoái, cũng là khi bước vào vụ thu hoạch cà phê của niên vụ trước, công an tỉnh Lâm Đồng đã có văn bản chỉ đạo công an các huyện, thành phố trong tỉnh tăng cường các biện pháp phòng chống nạn trộm cắp cà phê để bảo vệ người trồng và an ninh trật tự trên địa bàn.

Ở độ cao từ 1.200 – 1.500 mét so với mực nước biển, Đà Lạt quanh năm có khí hậu trong lành, mát mẻ là điều kiện lý tưởng để cà phê Arabica phát triển. Hiện nay, nơi này có trên 4.000 héc ta cà phê Arabica dòng Moka được trồng tập trung tại các xã Xuân Trường, Xuân Thọ, Trạm Hành, Tà Nung và rải rác ở vùng ngoại ô TP Đà Lạt.

Theo nhiều chuyên gia cà phê trong nước, Đà Lạt là vùng trồng cà phê Arabica cho chất lượng ngon bậc nhất thế giới hiện nay. Do đó, cà phê Arabica trồng trên đất Đà Lạt thường được các công ty chế biến cà phê thu mua với giá cao gấp đôi, thập chí gấp ba so với giá thu mua dòng cà phê cùng loại ở các địa phương khác của Việt Nam.